Sempozyum Hakkında

Uluslararası Osmanlı Mektepleri Sempozyumu

İslam eğitim geleneği içinde şekillenen ve Osmanlı döneminde devlet ve toplumun nitelikli insan kaynağının yetiştirilmesine katkı sunan medreselerin Avrupa’da bilim, teknik ve sanayileşme bağlamında yaşanan gelişmelerle rekabet edememesi eğitimde yeni arayışları gündeme getirmiş ve mektepler açılmıştır. Yeni açılan bu mektepler, Osmanlı modernleşme ve batılılaşma serüveninin eğitimdeki ana taşıyıcıları olmuş, başta askeri ve teknik okullar olmak üzere ilkokuldan yükseköğretime kadar tüm toplumu kuşatacak bir devlet politikasına dönüşmüştür. Mektepler toplumsal dönüşümün önemli dinamiklerinden birisi olarak prestijlerini arttırmaya başlamıştır. Bu süreç özellikle Tanzimat sonrasında önemli bir ivme kazanmıştır. Mekteplerin açılmasıyla birlikte Osmanlı’da medreseler, mektepler ve azınlık /yabancı okullar olmak üzere üç farklı eğitim yapılanması oluşmuştur. Tanzimat sonrası Osmanlı siyaset ve bürokrasisi üzerinde etkili olan birçok kişi yeni açılan bu mekteplerde yetişmiştir.

Osmanlı eğitim geleneğinde medreseler din ve gelenek referanslarıyla muhafazakar değerleri, yeni mektepler ise pozitif bilim, deney ve gözleme dayalı bir eğitim anlayışını temsil etmiştir. Böylece medreselerde verilen dini eğitimden seküler eğitim anlayışına doğru bir geçiş gerçekleşmiş, bu kapsamda mektepler zihniyet, bilginin kaynakları, öğretim yöntemleri, öğretmen profili gibi birçok boyutta medreselerden farklı bir karakterle eğitim sistemi içindeki yerini almıştır. Pek çok açıdan Cumhuriyet döneminin öncüsü konumunda olan Osmanlı son dönemine ait bu okullar siyaset, hukuk, düşünce, sanat, teknik vb. alanlarda köklü değişimleri tetiklemiştir. Osmanlı toplumu, bu okullarla farklı fikir akımları, bilimsel bir paradigma ve öğretim usulleri ile tanışmış ve yeni bir aydın/münevver tipine sahip olmaya başlamıştır. Mektepler Osmanlı entelektüel hayatını köklü değişimlere uğratırken, aynı zamanda Cumhuriyeti kuran ilk kadroların yetişmesini sağlamış ve onların zihniyet dünyasının şekillenmesine etki etmiştir.

“Uluslararası Osmanlı Mektepleri Sempozyumu” tefekkür, maarif ve siyaset açısından Osmanlı tarihinin önemli kurumlarından birisi olan mektepleri tüm boyutlarıyla ele almayı amaçlamaktadır. Disiplinler arası bir anlayışla Osmanlı mekteplerinin ele alınacağı sempozyum mekteplerin zihniyet, kurumsal yapı ve fonksiyonlarını süreç odaklı bir şekilde incelemeyi amaçlayan tüm araştırmacılara açıktır.